وەزیری ناوخۆ لە لەندەن گوتاری "کوردستان لە لوتکەی ئاسایشی سنوور"ی پێشکەش دەکات
لە چوارچێوەی بەشداریکردنی لە لوتکەی ئاسایشی سنوور لە لەندەن لەسەر بانگهێشتی فەرمیی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە پانێڵی یەکەمی وەزیرانی ٤٠ دەوڵەتی بەشدار، وتاری هەرێمی کوردستانی پێشکەش کرد.
لە سەرەتای وتەکەیدا سوپاسگوزاریی حکومەتی هەرێمی کوردستانی خستە ڕوو بۆ داوەتنامەی فەرمیی بەشداریکردن لەو لوتکە گرنگە کە بۆ گفتوگۆکردن دەربارەی ئاسایشی سنوورەکان و بەرەنگاربوونەوەی تاوانی ڕێکخراو ساز کراوە.
لە بەشێکی وتارەکەی ئاماژەی بە مەینەتییەکانی خەڵکی کوردستان کرد و گوتی: هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان بۆ زەمەنێکی درێژ لەژێر جەور و ستەم ژیان. بوونە قوربانیی شەڕ، راگواستنی زۆرەملێ، بۆردوومانی کیمیایی و جینۆساید. تاریکترین بەشی مێژوو لە لایەن هاووڵاتیانی ئێمە بینراوە. بۆ چەندین دەیە، سیاسەتی بێدادی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە تایبەت لە ژێر دەسەڵاتی رژێمە یەک لە دوای یەکەکانی بەغدا لەسەر میللەتی ئێمە تاقی کرایەوە. ئەم سیاسەتە خەڵکی ئێمەی ناچار بە ئاوارەبوون و پەنابەری و بێلانەیی کرد. لێرەوە ئەو دەرفەتە دەقۆزمەوە سوپاسی هەموو ئەو وڵاتانە بکەم کە دەرگایان بۆ میللەتی ئێمە کراوە بووە و باوەشیان بۆ کردوونەتەوە لەو کاتانەی ناچار بە کۆچ و پەنابەری هاتووین.
ڕێبەر ئەحمەد باسی لەوە کرد کە هاووڵاتییانی کوردستان تاراوگەیان وەکوو ناچاری هەڵبژاردووە و لە کاتی هەبوونی ئومێد و ئارامیدا، بۆ ئاوەدانکردنەوەی وڵاتی خۆیان گەڕاونەتەوە. لەمبارەیەوە گوتی: لە دوای رووخانی رژێمی دیکتاتۆری لە عێراق لە ٢٠٠٣، دەرفەتێکی نوێ هاتە پێش. دەرگای ئومێد و گەڕانەوە بۆ بەشداریکردن لە ئاوەدانکردنەوەی کوردستان ئاوەڵا بوو. بینیمان کۆچی پێچەوانەی هاونیشتیمانیانی کوردستان دەستی پێکرد بۆ گەڕانەوە لە تاراوگە و هێنانەوەی توانا و لێهاتوویی و سەرمایە و خەون و هیواکانیان بۆ بەشداریکردن لە بونیادنانی وڵاتێکی دیموکرات و ئارام و خۆشگوزەران بۆ خۆیان و نەوەکانیان.
رێبەر ئەحمەد هاتە سەر سەرهەڵدانی داعش و بەربەستەکانی بەردەم خواستەکانی خەڵکی کوردستان و گوتی: بەداخەوە هیواکانی خەڵک بۆ پێشخستنی وڵاتەکەیان بە سەرهەڵدانی داعش لە ٢٠١٤ بەربەستی گەورەی بۆ دروست بوو. لەوساوە قۆناغێکی دیکە دەستی پێکرد و کۆچی پێچەوانە و گەڕانەوەی هاووڵاتییانمان بۆ نیشتیمان وەستاوە و کوردستان بووەوە ناوچەی ئارامی باوەشکراوە بۆ ئەوانەی لە تۆقاندن و تیرۆری داعش ڕایان دەکرد. بە تایبەت بۆ کوردانی ئێزدی و مەسیحییەکان کە ببوونە ئامانجی پرۆسەکانی جینۆسایدکردن لەسەر دەستی گروپی تیرۆریستیی داعش. ئەوان کوردستانیان وەکوو پەناگە هەڵبژارد. بەداخەوە بە هۆی بەردەوامیی نائارامی شار و ناوچەکانی خۆیان، زۆرینەیان هێشتا وەکو ئاوارە لە کەمپەکان ماونەتەوە. گەڕانەوەی ئاشتییانە و سەربەرزانەی ئەوان بە هۆی بەردەوامیی نائارامی و هەبوونی میلیشیاکان و چەکدارانی پەکەکە لە شەنگال و دەشتی نەینەوا، بەربەستی جددی بۆ دروست بووە.
وەزیری ناوخۆ بەردەوامیی کێشە داراییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا و جێبەجێنەکردنی دەستووری وەکوو هۆکارە سەرەکییەکانی بەردەوامیی کێشەکان وێنا کرد و گوتی: ئەو دۆخە مرۆییەی لە دوای شەڕی داعشەوە دروست بووە، بە هۆی بەردەوامیی کێشە ئابوورییەکانی نێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی لە بەغدا، دۆخەکەی سەختتر کردووە. حکومەتی هەرێمی کوردستان باوەڕی تەواوی هەیە کە جێبەجێکردنی تەواوەتیی دەستووری عێراق زۆر لەو کێشانەی هەن چارەسەر دەکات. بۆیە داوا لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکەین کە هەوڵەکانیان بخەنە گەڕ بۆ پشتگیریکردن لە بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکرات و ئۆقرە و ئارام و ئاشتیخواز لە عێراق لەسەر بنەمای پرەنسیپە دەستوورییەکان.
لە بەشێکی دیکەی وتارەکەیدا، پەنجەی خستە سەر هۆکارە سەرەکییەکانی کۆچکردنی بەشێک لە هاونیشتیمانیانی کوردستان بۆ تاراوگە: ئێمە سەرنجمان داوە کە هاووڵاتیانمان لە هەرێمی کوردستان ئەوانەی دەبنە قوربانیی گرووپەکانی تاوانی ڕێکخراوی کۆچ، زۆرینەیان ئەوانەن کە لە ناوچە سنوورییەکان دەژین. ئەو هاونیشتیمانییانەی لە ناوچە سنوورییەکان دەژین کاریگەریی نەرێنیی گەورەی کێشە و ناکۆکییە هەرێمییەکان و پێکدانان و ململانێی نێوان وڵاتانی هەرێمی و گرووپە چەکدارەکان کەوتۆتە سەر ژیان و گوزەرانیان. ئەوانەش کە لە ناوچە جێناکۆکەکانی سنووری ماددەی ١٤٠ دەژین، بوونەتە قوربانیی ناکۆکی و پێکدادانی ناوخۆیی، نەبوونی سادەترین خزمەتگوزاریی گشتی و بەردەوامێتیی هەڕەشەی گرووپە تیرۆریستییە جۆراجۆرەکان. نەبوونی دەرفەتی گونجاوی کار بۆ هاووڵاتیانمان لەو ناوچانە، ئارامی و خزمەتگوزاریی گشتی، پاڵنەری بەهێزی کۆچی نایاسایین. کاریگەرییەکانی ڕاگواستن، ململانێ و ناکۆکی، ئابلوقە و فشاری ئابووری، زەمینەیەکی گونجاوی بۆ تۆڕەکانی تاوانی نێودەوڵەتی دروست کردووە بۆ ئەوەی ئەو خەڵکە بکەنە قوربانی. ئێمە دۆخی بە قوربانیکردنی هاووڵاتیانی خۆمان لە ناوخۆ و لە سنوورەکان لە لایەن تۆڕەکانی تاوان و گروپەکانی بەقاچاخبردنی مرۆڤ دەبینین.
بۆ کەمکردنەوەی دەرفەتەکانی تاوان بۆ قاچاخچیی کۆچبەران و گرووپەکانی تاوانی ڕێکخراو، وەزیری ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان هەندێ لە هەنگاوەکانی حکومەتی باس کرد و ڕایگەیاند: هەوڵەکانمان بۆ مامەڵەکردن بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشە ئابوورییەکان بەردەوامن بۆ ئەوەی هیوا بدەینە گەنجانمان و ڕێگری بکەین لەوەی لە لایەن تۆڕەکانی تاوانەوە یاری بە چارەنووسیان بکرێت. فرەسەرچاوە و هەمەچەشنکردنی ئابووری یەکێکە لە کارە لەپێشینەکانی سەرۆک وەزیران مەسروور بارزانی. هەروەها حکومەتی هەرێمی کوردستان لەنزیکەوە هەماهەنگی دەکات لەگەڵ نووسینگەکانی گەشتیاری بۆ ئەوەی کە ڕێگری بکرێت لە مامەڵە و چالاکیی نایاسایی گەشتکردن. ئەم هەماهەنگییەی نێوان کەرتی تایبەت و حکومەت کاریگەر بووە بۆ سنووردارکردنی چالاکیی تاوانکاریی تۆڕەکانی قاچاخچێتیی ڕێکخراو. هەروەها کاری باشمان کردووە لە بواری کەمپەینی هۆشیارکردنەوە بە تایبەت لە ڕێی سۆشیال میدیاوە، ئەمەش بۆ پەروەردەکردنی هاووڵاتییان بە تایبەت گەنجەکان بۆ ئەوەی بە ئاگاییەوە مامەڵە لەگەڵ مەترسییەکانی کۆچی نایاسایی بکەن. هەروەها دەستمان کردووە بە پرۆسەی کەمکردنەوەی پشتبەستن بە کاش. کارمەندانی دەوڵەت لە رێی پرۆژەی (هەژماری من) کە دەستپێشخەریی سەرۆک وەزیرانە، بە خێرایی دەبنە خاوەن ئەکاونتی بانکی و کارمەندانی کەرتی تایبەتیش دەستیان کردووە بە گواستنەوە بۆ کەرتی دارایی و بانکی و پشتبەستن بە هەژماری فەرمیی بانکی. هەروەها سوپاس بۆ هەماهەنگی و پێکەوەکارکردن لە گەڵ کۆمپانیاکانی گەیاندن، کە بەو هۆیەوە هەزاران سیمکاری تۆمارنەکراو دەستیان بەسەردا گیراوە و لەکار خراون کە دەکرا ببنە بەشێک لە کرداری نایاسایی و تاوان.
