بەیاننامەیەک لە وەزارەتی کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوانەوە

لە سی و شەشەمین ساڵوەگەڕی شەهیدانی جینۆسایدی ئەنفالدا، وەزارەتی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوان بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوە، کە ئەمەی خوارەوە دەقەکەیەتی؛

كەسوكاری سەربەرزی شەهیدان؛
سی و شەش ساڵ بەری ئەمڕۆ، بە فەرمانی ڕاستەوخۆی سەرانی ڕژێمی لەناوچووی بەعس لە عێراق، گەورەترین و فراوانترین شاڵاوی كۆمەڵكوژی و جینۆسایدكردن دژی گەلی كوردستان ئەنجام درا.
ئەنفال یەکێک بوو لەو زنجیرە پلانە دڕندانانەی دوژمنانی گەلەكەمان بۆ قڕکردنی نەژاد و ناسنامەی بوون و ژیان و سڕینەوەی مۆرکی نەتەوەییمان لەسەر خاک و زێدی ڕەسەنی خۆمان.
ڕژێمی بەعسی ڕووخاو کە داڕێژەر و جێبەجێکاری ئەو بەرنامەیە بوو، جگە لە تەختکردن و وێرانكردنی دێهاتەکان و ئەنفالكردنی خەڵكەكەى و كۆكردنەوەی هاووڵاتییان لە ئۆردوگا زۆرەملێکاندا، بەعس جگە لەپاکتاوی جەستەیی گەلەکەمان، کەلتور و زمان و ژینگە و سروشتی کوردستانیشی جینۆساید کرد، بەو ئامانجەی جارێکی تر خاک و ئاووهەوای کوردستان جێگەیەکی شیاو نەبێت بۆ ژیان، بەڵام كەمتر لە سێ ساڵ دوای ئەو شاڵاوە دڕندانەیە و لە مانگی ئاداری ساڵی 1991 کۆمەڵانی خەڵكی كوردستان بە سەرجەم چین و توێژەکانەوە ڕاپەڕین و لە چەند ڕۆژێکدا تەواوی شار؟و شارۆچکەکانی کوردستانیان لە دەسەڵاتی ستەمکاری بەعس پاک کردەوە، بۆ هەتاهەتایە كۆتاییان بە زوڵم و ستەمی چەندین ساڵەی ئەو ڕژێمە هێنا کە ئەنفال و کیمیاباران و جینۆساید و سەدان تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی و گەلەکەمان ئەنجام دابوو.

كەسوكاری سەربڵندی جینۆسایدکراوانی ئەنفال؛

لەم یادەدا ئەوە بەبیردەهێنینەوە، كە دادگەی باڵای تاوانەكانی عێراق لەپاش چەندین دانیشتنی دادگەکەیان لەسەر كەیسی ئەنفال، دواجار لە ڕۆژی ٦ــی حوزەیرانی ٢٠٠٧، پاڵپشت بە سەرجەم بڕگە و ماددە یاساییەكانی دادگە و گوتەی شایەدحاڵەكان و لەژێر ڕۆشناییی ڕێككەوتننامە و پەیماننامە نێودەوڵەتییە پەیوەندیدارەكان، گەیشتە ئەو بڕیارەى كە پرۆسەكانی شاڵاوی بەناو (ئەنفال) جینۆسایدە، هەر بۆیە كۆی پرۆسەكەی بە جینۆساید ناساند و بڕیارى بەسزاگەیاندنى ئەنجامدەرانی دا.
بۆ بەرز و پیرۆز ڕاگرتنی یادی شەهیدەكانمان، لە مەرگەساتەكاندا و بە تایبەتیش یادی شەهیدانی ئەنفال، ساڵانە وەزارەتی کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوان، یادی شەهیدانی ئەو کارەساتە دەكاتەوە و یاد و بیرەوەرییان بەرز و پیرۆز ڕادەگریت و ساڵی ڕابردووش بۆ بەرز و پیرۆز ڕاگرتنی یادی شەهیدانمان، دیدارێکی گرنگ لە شاری هەولێر بە ئامادەبوونی پەرلەمانتارانی هەرێم و عێراقی فیدڕال و ئەکادیمییان و توێژەرانی بیانی و ناوخۆیی ئەنجام درا، تیایدا چەندین توێژینەوەی یاسایی و زانستیی گرنگ پێشکەش کران.

كەسوكاری سەربەرزی شەهیدان و تاقانەكانی جینۆساید؛

وەزارەتی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوان وەک ئەرکێکی سەرەکی، بەردەوامە لە هەوڵەکانی بۆ زیاتر ناساندنی کەیسە جیاوازەکانی جینۆساید کە دەرهەق بە گەل و خاک و ژینگەی کوردستان کراوە، ویست و مەرامی وەزارەت ئەوەیە کە ئەم تاوانانە لە ناوەندە جیهانی و نێودەوڵەتییەکان زیاتر بناسێنێت، لە م ڕووەشەوە ساڵی ڕابردوو وەزارەتمان بەشدارییەکی چڕ و بەرچاوی کرد لە شانزەهەمین کۆنگرەی کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی زانایانی جینۆساید (IAGS) لە شاری بەرشەلۆنەی ئیسپانیا، خۆشبەختانە وەزارەتمان بە هەماهەنگی لەگەڵ (KG) لۆبی سەنتەر، توانرا بڕیارنامەی بەجینۆسایدناساندنی کەیسەکانی گەلی کورد لەو ڕێکخراوە نێودەوڵەتییە بە زۆرینەی دەنگ پەسەند بکرێن، هاوکات هەموو توانا و هەوڵەکانیشمان دەخەینە گەڕ و پەرۆشی ئەوەین کە خزمەتی زیاتری كەسوكاری شەهیدان و ئەنفالکراوان و بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی و زیندانییانی سیاسی و تاقانەكانی جینۆساید بکەین، چونکە شایانی ئەوپەڕی خزمەتکردنن، هەر بۆیە جارێكی تریش جەخت لەسەر داواكاریی ڕەوای خەڵكی كوردستان و کەسوکارى قوربانییان دەكەینەوە، بۆ ئەوەی حكومەتی عێراقی فیدڕال چیدی پرسی قەرەبووكردنەوەی زیانلێكەوتووانی دەستی ڕژێمی پێشوو دوا نەخات و لە چوارچێوەی ماددەی (132)ـی دەستووری عێراقدا بەم ئەركە یاسایی و دەستوورییەی خۆی هەستێت و لە هەمان كاتدا زەمانەتی ئەوە بدات کە ئەمجۆرە کۆمەڵکۆژیییانە لە عێراقی نوێدا هەرگیز دووبارە نابێتەوە.

زیندوویی بۆ شەهیدانی جینۆسایدی ئەنفال و سەرجەم شەهیدانی کوردستان.
سەربڵندی بۆ خانەوادەکانیان.

وەزارەتی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوان
۱٤ی نیسانی ۲۰۲٤